Strengthening Resilience against Violent - Bounce ...
←
→
Page content transcription
If your browser does not render page correctly, please read the page content below
Strengthening Resilience against Violent
Radicalisation
(STRESAVIORA)
Part II: Fieldwork
HOME/2011/ISEC/AG/4000002547
Yunsy Krols, Katrin Euer, Joke Simons, Letizia Paoli
Thomas More Hogeschool, APART, december 2013
With financial support from the Prevention of and Fight against Crime Programme of the European Union
European Commission – Directorate-General Home Affairs2
Inhoudsopgave
Introduction............................................................................................................................................. 4
1. Research set up ................................................................................................................................... 5
1. 1 Methodology ................................................................................................................................ 5
1.1.2 Interview guide ....................................................................................................................... 5
1.2 Selection and recruitment of respondents ................................................................................... 6
1.3 Analysis .......................................................................................................................................... 8
1.4 Literature analysis ....................................................................................................................... 10
2. Analyse .............................................................................................................................................. 11
2.1 Krachtbronnen voor identiteit .................................................................................................... 11
2.1.1 Familie als krachtbron van identiteit .................................................................................... 11
2.1.2 Vrienden als krachtbron ....................................................................................................... 12
2.1.3 Rolmodellen als krachtbron ................................................................................................. 15
2.1.4 Cultuur als krachtbron .......................................................................................................... 19
2.1.5 Religie als krachtbron ........................................................................................................... 20
2.1.6 Krachtbronnen op school ..................................................................................................... 22
2.1.7 Krachtbronnen in de vrije tijd............................................................................................... 25
2.2 Veerkrachtig in de samenleving .................................................................................................. 29
2.2.1 Onrecht, discriminatie en racisme ....................................................................................... 29
2.2.2 Confrontatie met geweld ..................................................................................................... 33
2.2.3 Houding ten aanzien van verschil......................................................................................... 39
2.2.4 Veerkrachtige blik op de toekomst ...................................................................................... 44
Synthesis ................................................................................................................................................ 51
Resources in daily life .................................................................................................................... 51
Standing resilient in life ................................................................................................................. 52
Bijlagen .................................................................................................................................................. 55
Interviewguide NL ............................................................................................................................. 55
Interviewguide FR.............................................................................................................................. 58
3Introduction
The second part of the research for the STRESAVIORA project reflects the description of the field
research. This field research is set up to supplement the insights of the literature study, which mostly
focused on the risk factors in preventing processes of violent radicalization. Instead of verifying the
risk factors among youngsters between 14 and 17 years, we reformulated the risk factors in potential
protective factors for prevention. Central at stake in the field research was the following research
question:
“Which characteristics and underlying factors/mechanisms protect from (violent)
radicalization?”
This research question is answered on the basis of 31 semi-structured interviews (with partly Dutch-
speaking, and partlty French-speaking youngsters living in Brussels and surroundings), which are
carried out on the basis of an interview guideline, which was designed by focussing on the main
potential protective factors (risk factors reformulated in a positive way) and questions that gauge the
resources in the daily life of these youngsters, as well as indirectly gauge the potential negative
sources (e.g. discrimination, feelings of relative deprivation).
This report includes an elaborate description of the research set up. We motivate the used
methodology (semi-structured interviews), the selection of the respondents and its pitfalls, the way the
analyses has been carried out, and a description of the literature analyisis (in English). Next, we
present the main findings of the analyses of the interviews (In Dutch, and the citations partly in French
and Dutch). These findings are structured around two central topics: resources for identity, and
standing resilient in society. Finally, this part of the research report will conclude with a synthesis of
the main findings (in English).
In the third, and last part of the research report, the main conclusions are drawn. This will be
done on the basis of the different research activities: the findings of the literature study, and the main
findings of the analysis of the field data. These findings are integrated in the final recommendations
regarding the development of a future training in preventing processes of violent radicalization among
youngsters.
41. Research set up
1. 1 Methodology
To inquire data from the field, in accordance with the commission, the choice is made for semi-
structured interviews. A semi-structured interview can be described as a research methodology that
sets the middle between a closed questionnaire and a free conversation. This methodology allows the
researcher to prepare and structure the interview, while there remains enough flexibility for the
respondent to give meaning and direction to the interview (Mortelmans, 2007). This research
methodology uses a topic list that covers a list of topics (Bernard, 2006). Since the research is carried
out by two interviewers, one covering the Dutch speaking respondents and the other the French
speaking respondents, a protocol of questions has been developed and translated in both languages.
This protocol consists of more elaborated questions, which both researchers have used, in order to
inquire answers that can be more or less compared. A topic list only has its restrictions, because
questions can be posed differently, and differences in answers between the respondents of different
interviewers, can be due to differences between respondents, as well as differences between questions
posed (Mortelmans, 2007).
The choice for this qualitative research methodology, semi-structured interviews, is made on
the basis of several reasons. The first argument can be found in the topic itself. Little is known about
the central topic, resilience regarding radicalization, thus the fieldwork has an explorative character.
Second, this research does not aim to describe the field in a representative way, but tries to understand
the topic in a more profound, holistic way. What has been questioned is a complex (and even
sensitive) theme, where daily reality of the respondents is centrally at stake (Mortelmans, 2007).
Third, in situations where you won’t get the chance to interview someone more than once, an
interview based on an interview guide in which a list of topics and questions that need to be covered
during the interview, is structured (Bernard, 2006).
1.1.2 Interview guide
The interview guide consists of a topic list and a protocol of questions, which were based on the main
finding of the literature on risk factors of (violent) radicalization (see attachment). However, the topics
and questions were not set out negatively, put rephrased in an appreciative manner, according to the
principles of the Appreciative Inquiry approach (Cooperrider et al., 2005). This allowed to no longer
focus on the risks itself, but to look for protective factors in youngster’s lives; what makes them stand
strong to face radicalization in a non-extremist way? While the Appreciative Inquiry approach initiates
a development process towards change (on an individual, group, or organizational level), the
interviews in themselves did not aim to bring change in the lives of the respondents. However, by
discussing different areas in their lives in an appreciative way (e.g. what makes you proud?),
respondents were invited to identify the things that made them feel strong and trustful in life.
Beside the interview guide, a few tools were developed in order to break down barriers and
stimulate conversation with youngsters. Using tools allow youngsters to focus their attention to the
central topic(s), instead of focusing on the interviewer and his/her questions. In other words, it helps to
mediate the relation interviewer and interviewee. Moreover, youngsters gain more control over the
process of the interview and have the freedom to indicate the fields, which are important to them.
5The first tool was a pile of cards with on each card a different life area that might have
importance for the youngster. The youngster was asked to divide the cards into three piles: the first
pile are cards which are considered very important, the second pile as less important, and third pile not
at all important. After sorting the cards, the youngster was invited to tell more about the different life
areas (s)he has chosen to be important or not all important. A second tool is a collection of buttons.
With these buttons – of different colors and sizes – the youngster was asked to represent his social
relations. e.g. which persons are important, for what reasons, what kind of relation they have, how
close they feel in relation to others. This second tool allows youngsters to think over their relations in
a visualized manner, which can open up different associations.
This method seemed to be effective in most interviews. Some of the youngsters even reported
they forgot to have been in an interview. The cards gave access to different themes they wanted to
discuss, instead of a strict interview guideline. The buttons are used in different ways; interpretations
are given to the colors and the sizes, a button represented single persons or whole groups, the spatial
visualization gave insight into the intensity and closeness of relations.
The interview guideline and the tools are developed in Dutch and French. The interviews are
recorded on tape, and afterwards transcribed. After the first two interviews (Dutch and French), the
interview guide has been adjusted to sharpen the focus, with acknowledgement of the Research
Network and the Management Board.
1.2 Selection and recruitment of respondents
As motivated, explorative research does not aim to acquire a representative selection of the target
group. Instead, the aim is to get in-depth insights into a vast amount of relevant factors and
mechanisms in preventing processes of radicalization among youngsters. By focusing on factors that
reinforce resilience, we also intend to uncover vulnerable aspects, which enable us to draw
(preliminary) conclusions about prevention of violent radicalization. Since the central topic has not
been researched yet, the decision is made to focus on a broad selection of youngsters, instead of a
restricted focus on youngsters who are involved in processes of radicalization. By this, we aimed to
gain a variation, instead of looking for the so-called ‘typical case’ (radicalized youngster)
(Mortelmans, 2007). As Van San, Sieckelinck & De Winter (2010) note, ethnographic [qualitative]
research focusses on understanding the complex social environment of individuals / or groups. In
qualitative research, the value does not lie in generalizations; our research intended to gain insights in
the specific context of non-radicalized youngsters, to provide knowledge about protective factors.
Furthermore, we aimed to integrate the nomothetic (patterns) and ideographic (unique) approaches to,
first try to describe the ‘field’ as good as possible. On the other hand, try to integrate this ‘thick
description1’ so it is useful for several situations (‘t Hart, van Dijk, de Goede, Jansen & Teunissen,
1998). Most of the respondent’s answers were remarkably similar. We could draw parallel conclusions
linked to the literature analysis conducted earlier in the research phase.
With this broad selection of youngsters, we aimed to get insight among a large variety of
different profiles, based on age, gender, language most spoken, different religious beliefs, and
different cultural-backgrounds. Two selection criteria were taken more strictly into account: age and
gender. The criteria of age is put forward, because literature on radicalization suggests that research is
1 Described by Clifford Geertz, in :Thick Description: Toward an Interpretive Theory of Culture.
6needed among youngsters under 18 years, since puberty is a crucial phase in developing their personal
identity (Gielen & Grin, 2010; Hauspie, Vettenburg & Roose, 2010). Youngsters are in the middle of
an identification process and when exposed to wrong conditions, they are more likely to become
receptive for involvement into radicalization (Gielen & Grin, 2010; Van San et al., 2010). This
research focuses on youngsters between 14 and 17 years old. From 14 on, most youngsters are able to
express own opinions independent from an adult. The criteria of gender is taken into account due to
research of Van San, et al. (2010) which states that mostly young men are vulnerable to become
radicalized. Since this research is explorative though, both young men and women are interviewed.
The area of recruitment of respondents was Brussels and surrounding. In total 30 to 40
respondents were aimed to be interviewed, half of them French speaking, half of them Dutch speaking.
Finally, 31 youngsters were interviewed. Covering 17 Dutch speaking and 14 French speaking
youngsters of Brussels and surrounding areas (see table below).
Respondents Dutch speaking French speaking
Male 10 9
Female 7 5
Organizations
Welfare organizations / 3
Schools 10 /
School: indentures 2 3
Youth work 2 /
Youth work (sports) / 2
Multi-ethnical/cultural 3 6
organizations
Table 1 Description of respondents
Youngsters were approached through contacts with different kinds of organizations: social, and youth
organizations, sports clubs and schools. Since the network in Brussels was not yet established, it took
some time to get access to youngsters. In a first phase contact persons were asked to lead us to all
youngsters (within the above mentioned selection criteria). In a second phase, the contact persons were
asked to bring us in contact with youngsters with more pronounced and radical opinions. Next to these
contacts, contacts were sought with prevention services in different cities, via the Ministry of Internal
Affairs, to bring us in contact with youngsters of who is known to be more involved in a process of
radicalization. Unfortunately, due to circumstances no respondents were reached through this channel.
As shown in the table below, most interviewed youngsters in Brussels were Muslims (19 respondents
out of 31 in total).
Respondents Christians Muslims Not religious Unknown Other religion
religion
Dutch 3 9 2 1 1
speaking
French 2 10 1 2 /
speaking
Total 5 19 3 3 1
Table 2 Respondents religions
7From this religious group, most had Moroccan (grand) parents, as pictured below. We are well aware
that this could present a biased image about youngsters in Brussels and about the conclusions we draw
on the interviews, since the outcomes rely on a specific context of the respondents. Yet, not all
youngsters indicated that they practice their religion, transmitted through their parents. Other
respondents did not want to mention if they were religious. Furthermore, some of the youngsters came
from mixed marriages. Others had parents born in Belgium, but their grandparents came from another
country. Our respondents have been very diverse regarding their religion and ancestors. Therefore, our
conclusions will have their limits, yet the outcomes can provide an interesting view for approaching
radicalization from a positive point of view, covering a broad picture of youngsters born and living in
Brussels.
Respond In Belgium In Belgium In In In Turkey born In Turkey Father Mother
ents born father born mother Morocco Morocco father born born born
born born mother other other
fathers mother
Dutch 6 7 3 3 2 2 6 5
speaking
French - 2 6 7 1 1 7 4
speaking
Total 6 9 9 10 3 3 13 9
Table 3 Respondents ancestors
Prior to the interviews, youngsters and the intermediaries of the organisations were not specifically
informed about the topic of the research (‘strengthening resilience against violent radicalisation’),
because the topic is sensitive in the large society. On the one hand, by informing youngsters and the
intermediaries of organisations about the research topic ‘violent radicalization’, too much attention
could have led to a too strong emphasis on the negative associations that brings up this topic, while the
attention is focused on protective, resilient and strengthening factors. On the other hand, by giving too
much information on the research, this could have resulted in little or no participation response. Van
den Bos et al. (2009) received a low participation response, because Muslim youth did not want to
participate in a research about radicalization, since they felt stigmatized. Van San et al. (2010)
therefore approached youngsters for participating in an interview about ‘youth with extreme ideals’.
Thus, instead of naming the topic radicalization, the Brussels’ youngsters were approached to talk
about things important in life, and how they cope with discussions, differences in opinion and conflicts
in their life.
1.3 Analysis
The analysis of the field data is partly based on principles of “Grounded Theory” and partly on a
preliminary codebook. “Grounded Theory” research is mostly based on ‘inductive’ or ‘open’ coding.
Inductive research is used during the whole of the analyses. The idea is to become ‘grounded’ in the
data and to allow understanding to emerge from close study to the texts (Bernard, 2006). Working
with a preliminary codebook, the open coding developed to axial coding: single codes are combined to
new more abstract codes (Mortelmans, 2007). Willms et al. and Miles & Huberman (in Bernard, 2006)
suggest to identify the general themes derived from reading the literature and adding more themes and
subthemes to it. During the analyses the whole of all codes were collected in a codebook, where
relationships between codes are made visible. This process of elaborating a codebook took place
throughout the analyses.
8The relevant citations linked to the central codes are analyzed per interview and over all
interviews. All relevant citations are sorted by code in an excel sheet. On the basis of the sortment,
specific analyses can be made in terms of differences and similarities between different groups of
profiles, and in terms of interdependence between different codes. The interviews were coded by two
researchers. To guarantee an ‘intercoder reliability’, the interviewers exchanged the first transcribed
interviews and coded them independently. By this, discrepancies between coders were identified and
codes were reviewed (Bernard, 2006).
91.4 Literature analysis
Since some research questions in this report have been answered in the literature study, we shortly
outline our literature analysis and search strategies for relevant literature. We obtained useful insights
about the concepts of interest, through the research team’s own expertise, consulting expertise in the
research team’s network and through the Management Board’s expertise. Furthermore, websites of
relevant national and international organizations, were searched. Literature concerning good practices
in the field of resilience building to radicalization, and evaluation of interventions aiming at building
resilience to radicalization, was also identified through national and European policy documents on
counter-radicalization strategies. Some of these delivered an inventory of useful European practices in
the field of (de-) radicalization. Literature was sought concerning strategies to build resilience
specifically to radicalization, but also some useful insights concerning resilience building in general
were gathered. Academic databases were searched (Web of Science; JSTOR; Sociological Abstracts;
SAGE Journals; EBSCO Host; ProQuest; Taylor & Francis, and Limo), using following search terms
and combinations and variations of terms:
prevention preventing countering (de) radicalization contra-
terrorism
training empowerment strengthening empowerment resilience
youngsters young people youth children
communities communitas solidarity group dynamics identification
Vulnerable Societal vulnerability appreciative inquiry social media
extremism terrorism violence radicalism
Impact assessment (research) evaluation effectiveness resilience building
Table 1 Search terms
Titles, keywords, abstract and references where screened for relevance for our research and read in
full. Recurring references, or references of particular interest were also included in the literature list.
Unfortunately, in our literature search on radicalism, we found that there was a bias, concerning
religious extremism. Therefore we must note that the used literature has less diversity then we
intended to, with an eye on the broad approach to violent radicalization in this project. The
multidisciplinary character of this research increased, because of the consultation of criminological,
judicial, psychological and anthropological literature. The search was limited to a period of ten years,
with exception of four references, written before 2003.
102. Analyse
2.1 Krachtbronnen voor identiteit
De eigen identiteit wordt voor een groot deel gevormd tijdens de puberteit en vroege adolescentie.
Volgens Newman en Newman (2001) is de connectie die jongeren hebben met anderen een cruciaal
element in het vormen van hun identiteit: “the individual develops an identity because he or she
internalizes the norms and values of a group” (Newman & Newman, 2001).
Deze normen en waarden verwijzen naar cultuur. Cultuur kan volgens Colpaert (2007)
beschouwd worden als “de grootste narratieve identiteit die betekenis geeft”. Binnen een culturele
context wordt identiteit gevormd, waarbij betekenissen gefilterd worden in de opvoeding, door ouders,
en de omgeving waarin men opgroeit. Via een proces van identificatie, of spiegelingsprocessen,
nemen we betekenissen selectief over en worden we tot persoon gevormd in relatie tot anderen en
ontwikkelen we een (culturele) identiteit.
In de interviews beoogden we een beeld van de identiteitsontwikkeling te verkrijgen door de
potentiële (kracht-)bronnen voor hun identiteitsontwikkeling te identificeren. Deze krachtbronnen
werden bevraagd aan de hand van een stapel kaartjes, met op elk kaartje een levensdomein. We
vroegen de jongere om drie stapeltjes te vormen: een stapel met de levensdomeinen die de
belangrijkste rol spelen (zowel in positieve als negatieve zin), een tweede stapel met aspecten die ook
een belangrijke maar minder belangrijke rol spelen, en ten slotte een stapel met aspecten die helemaal
geen rol spelen. Op basis hiervan identificeerden de jongeren verschillende krachtbronnen in hun
leven, zoals hun familie, hun vrienden, rolmodellen, school, cultuur, religie en vrijetijdsactiviteiten,
zoals sport, muziek, etc.
2.1.1 Familie als krachtbron van identiteit
In het geval van de Franstalige jongeren uit Brussel, bleken vooral als zij in contact zijn met het
jeugdwelzijnswerk of tweedekansonderwijs minder, of geen goede banden te hebben met hun familie.
Ongeveer de helft van alle respondenten zet familie wel op de eerste plaats.
RN3: “Voor mijn ouders kom ik op. Mijn ouders en voor mijn grootmoeder.[…], omdat zij mij op de
wereld hebben gezet. Als ze aan hun komen, komen ze aan mij, en dan is het wereldoorlog II”.
Bovendien wordt familie veelal ook boven vrienden geplaatst.
RF7: “Ma famille est pourtant plus important que mes amis. C’est ma famille qui me donne à manger,
l’argent, et tout mes amis me donnent rien. C’est pour rigoler et s’amuser.”
RN13: “Familie is het belangrijkste. Ze helpen je met alles, als je iets nodig hebt, bijvoorbeeld echt veel
geld, wie gaat u helpen? U vriendinnetjestoch niet? Uw familie he”.
RF10: “La famille est encore plus forte que les amis. Les amis c’est ephemere.”
11Niet alleen de familie maar ook de opvoeding blijkt een expliciete basis voor ‘wie’ ze zijn.
RF10: “Ma mère, mes parents ils m’ont donné une bonne éducation. […] quand on est jeune on n’est
pas conscient, mais quand on grandit on sait qu’on peut pas salir ça, c’est un cadeau. Comme les gens
d’aujourd’hui, comme ils prennent les drogues. (…) Nous avons compris la vérité, la réalité. On sait
d’où viennent nos parents. On sait la souffrance qui ont a traversé. Nous aussi, on l’a compris.”
RF11: “Un bon comportement. Moi, je ne parle pas mal à la maison, ni dehors. Des fois des gens
parlaient mal devant leur mère. C’est impossible que je le fais devant mes parents. C’est quelque chose
de grave, on doit être uni.”
RF12: “Parce que dans mon enfance il (mon père) a dû être sévère. C’est pour que je l’écoutais et tout
ça. S’il m’avait parlé gentillement, je crois que ça serait rentré dans ma tête parce que … Je suis têtu,
quoi. Quand on me dit quelque chose, je garde toujours mon idée, apart avec mon père. Je lui donne
raison, parce que je sais qu’il a toujours raison.”
RN12: “Van mezelf, of ik iets meemaak of niet. Ook van mijn moeder, als ze zegt doe iets niet en ik doe
het wel en dan gaat het mis, dan weet ik dat moeder gelijk had”.
De opvoedingsrelatie is echter soms ook een bron van spanning tussen de cultuur van de ouders en die
van de kinderen. o.a. bij de tweede generatiejongeren in de migratiegeschiedenis van de familie.
Tegelijkertijd bestaat de nood om de ouders te erkennen voor hun inspanningen om hun kinderen een
goede toekomst te geven.
RF3: “Bien, sur, ça créet des tensions. Les cultures que ma mère est grandi au pays et moi je suis grandi
ic, c’est pas le même lieu c’est un peu la cause, que je suis mis dans un institution. Ce sont des
différentes cultures et voilà ca a créé des graaaaaaaands tensions.”
RF3: “Ils [de ouder] sont venus, ils sont sorti pour venir ici, pour nous apporter une bonne vie, de
travailler, de donner toutes les efforts pour étudier et c’est la culture. Et ça on peut pas oublier.”
Hoewel de helft van de jongeren aangaf een goede thuissituatie te hebben, vermelden de meesten de
rol van opvoeding niet spontaan als krachtbronom zichzelf aan te duiden.
2.1.2 Vrienden als krachtbron
Ondanks het belang van familie, mag de rol van de peers niet worden onderschat. Vrienden brengen
veel tijd met elkaar door, het dagelijkse leven wordt met elkaar gedeeld. Een échte vriend wordt dan
ook omschreven als iemand die ‘er altijd is’, door wie ze aanvaard worden.
RF14: “On parle de tout et de rien. Ce qui ne vas pas, ce qui va, on rigole. Ma copine, souvent des
garcons, des facebook, sms, du shopping.”
RN14: “Een vriendin laten voor een jongen, dat doe je niet, een vriendin is voor het leven, een jongen is
maar voor.. allez..”
I: “Qu’est-ce que les amis t’apporte dans ta vie?”
RF12: “Ma vie et leur vie c’est prèsque pareil parce qu’on est toujours ensemble. C’est dans mon
quotidien quoi. Je suis tous les jours avec eux.”
12RF13: “C’est avec qui on grandit quoi. Les amis ils te montrent des choses, on leur montre des choses
aussi. C’est comme la famille, quoi. C’est ceux qui tu vois tous les jours.”
RF3: “Un vrai ami, une amie avec qui on peut parler de tout et de rien. Un peu plus confié qui sera
toujours pour toi, qui te manque grave.”
RN15: “[…] Als ik een hele dag bij mijn vrienden was en dan ga ik terug naar huis en dan sturen ze me
’s avonds sms van ‘wat doe je’ of ‘wat doe je morgen?’ Ze plannen al dingen voor later en ja ze bellen
enzo. En ja zo weet ik dat ze me graag hebben en ik heb ze ook graag”.
Sommige jongeren die geen of minder goede banden met hun familie hebben, plaatsten vrienden op de
voorgrond. Voor hen zijn vrienden zoals familie.
RF9: “Ben, pour le moment j’étais vraiment très mal. Ben, c’est elle qui m’a aidé à me relever de garder
la tête en dehors de l’eau et enfin, elle ressens vraiment beaucoup avec moi. C’est prèsque comme
seoure.”
RN3: “[vrienden], ja dat is ook familie.”
RF3: “On est un peu comme une famille. On est tout ensemble toujours lié. On marche dans la même
voie, dans la même direction.”
RN2: “Met mijn vrienden ben ik elke dag buiten, dat is echt zo een tweede familie.”
Hoewel vrienden belangrijke krachtbronnen zijn in de identiteitsvorming gaven verschillende jongeren
aan dat ze ‘veel’ vrienden hebben, maar weinig échte vrienden. Vele vrienden zijn eigenlijk
‘kameraden’ in veel verschillende contexten en zijn niet altijd blijvend.
RF2: “Quand j’avais plus d’argent chez moi, j’ai des amis. Il y en avait beaucoup des faux. On a
tellement, seulement là (op het moment dat je problemen hebt) je l’ai remarqué. Dans les bons moments
ils étaient là. Ils sont tous disparus.”
RF13: “A l’école, c’est les camarades, quoi. Je ne partage pas beaucoup avec eux, apart les études.”
RF14: “Ceux ils sont juste en classe, pour rigoler, c’est pas vraiment des amis. Peu-être au feu du temps,
on sera ami.”
RF10: “C’est très rare qu’on a chaque fois les mêmes amis pour la vie. Si c’est votre cousin, on sait que
c’est votre cousin.”
RF1: “C’est [vrienden] pas le plus important dans la vie, ça vient et ça part.”
RF5: “Ici, on est des amis à l’école. Après on ne se voit plus, on n’a plus de contact. En Serbie on est
des amis, on reste des amis.”
RN16: ”Nu je groter wordt ben je niet zo samen in contact. Je hebt minder vrienden, maar je vertrouwt
die dan meer”.
I: Is dat dan ook echt één vriendin of één vriend of zijn dat ook echt meerdere?”
RN16: “Een vriendin, want ik heb gewoon één vriendin, een echte vriendin. Ik heb meerdere, maar
gewoon een echte echte, dat is één.”
13RN12: “Vrienden, ik het er niet zoveel, dus ik heb er genoeg, geen massa, maar we staan heel dicht
bijeen. Ze hebben ook contact met mijn familie.”
Eén respondente gelooft zelfs niet dat er échte vrienden bestaan, gezien zij niet helemaal haar
problemen begrijpen kunnen of er iets aan verhelpen. Ze geef aan zich altijd eenzaam te voelen, zelf al
is ze bij haar vriend.
RF2: “Vraiment, c’est une ou deux. Et même c’est pas vraiment ça, quoi. C’est un jour, ils sont là un
jour […] des vrais amis ça n’existe vraiment pas. Vue qu’ils n’ont pas vécus la même situation que moi,
ils ne peuvent pas comprendre.”
RF2: “La solitude, même quand j’étais chez moi, j’étais tout le temps seule. Même maintenant je suis
seule, meme quand je suis avec mon copain, je suis seule.”
Met peers kunnen jongeren ook ongeremd bepaalde zaken bespreken die ze met hun familie niet
(altijd) kunnen bespreken.
RN4: “[…] En dan begin ik zo, allez met vrienden voel ik me goed, dan kan ik, allez dan moet ik mij
niet controleren zo van, ‘ah nu moet ik iets anders zeggen, want ja ik moet oppassen’ of zo iets, maar
met familie kun je dat niet doen. Je moet een beetje oppassen wat je zegt, want je zijt met jongens
[broers] en allez, moslimfamilie, dus je moet een klein beetje oppassen, maar verder kun je wel alles
zeggen. Met vrienden is dat eigenlijk niet. Je kunt je hart luchten, maar ik bedoel, vrienden die je al lang
kent, niet als je pas eentje kent, dan begin je niet boem te vertellen”.
RN7: “.[…] Bijvoorbeeld als je uitgaat, je ouders weten dat niet en je maakt iets mee, dan denk je oké,
de volgende keer ga ik dat niet meer doen. Want soms kan je niet over alles met je ouders praten en dan
moet je het gewoon zelf eens meemaken om het te weten”.
RN8: “Ja mijn vrienden zijn belangrijk in mijn leven want ja als het niet goed gaat kan niet alles aan
mijn moeder zeggen, dat is toch mijn moeder [lacht]. Ook als ze echt open is, kan ik dat niet zeggen
want, allez, dat blijf mijn moeder voor me nog en ik kan niet alles zeggen. Ik ben een beetje verlegen
voor sommige dingen.”
Vrienden worden door ouders niet altijd als positief beschouwd: ze kunnen hen op de slechte weg
brengen. Verschillende jongeren geven tegelijkertijd aan hoe ze deze bezorgdheid van hun ouders
hebben geïnternaliseerd.
RF3: “Ma mère n’aime pas trop des amies. On a des amies qui peuvent nous tomber dans des mauvais
chemins, mais pas tout les amies. […] Mais mes amies sont pas du tout comme ça. Même fumer. […]
quand on marche ensemble elle va là bas, l’odeur est partie, après tu rentre, tu sens des cigarettes: tu
fumes, c’est qui ces genre des amies?”
RN5: “Awel ik ben bijna elke avond bij mijn vrienden die in mijn omgeving wonen, we zijn elke avond
samen. Mijn papa gaat daar niet echt akkoord mee, maar die is ook niet streng [..], hij weet dat ik niet
met slechte vrienden ben, dat ik niet beïnvloedt wordt”.
RN12: “Toen ik in het eerste zat, waren er vrienden die niet echt mijn vrienden waren en zij zagen dat
ik veel geld had ofzo, dan namen ze mijn geld. En ik dacht, ‘ja het zijn vrienden, ze zullen geld nodig
hebben’. En ja dat is een beetje, dat is niet leuk, toen had ik gezien dat het niet echte vrienden waren, ze
praatte gewoon om mijn geld te nemen. En toen heeft mijn moeder dat gezien en toen wou ze weten met
wie ik omging, wie mijn vrienden waren en dus elke keer als ik met mijn vrienden thuiskwam, toonde
ik aan mijn moeder wie het waren. En daarom heb ik een kleine groep vrienden en niet zo een massa.”
14Vrienden zijn belangrijk, maar vrienden mogen ook niet de eerste prioriteit zijn in het leven. Ze
kunnen iemand immers van zijn of haar prioriteiten, doelen afhouden.
RF6: “Il y’ a un ami qui me dit: viens on va aller jouer au parc. […] bien que j’ai un devoir pour l’école.
Mais je vais lui dire non. Je vais faire mes devoirs et après si j’ai le temps on va faire des tours en vélo.”
2.1.3 Rolmodellen als krachtbron
Op de vraag wie voor hen een bron van inspiratie is, een rolmodel, verwijzen verschillende jongeren
naar mensen in hun directe omgeving. Rolmodellen zijn mensen dichtbij in hun netwerk. Zij stellen
dat ze op hun rolmodel lijken en dezelfde weg willen afleggen, of dat ze van hun rolmodel kunnen
leren. Rolmodellen zijn overwegend familie: ouders, broers en zussen, grootouders of nonkels.
RF12: “Les parents de mes amis, ma famille, et voilà… peut-être des voisins… tout le monde. Il y a des
mauvaises personnes. Enfin tout le monde va prendre des exemples sur des bonnes personnes.”
RF10: “Quand on voit les parents, je veux dire. Quand je vois comment les parents ont enduré et
traversé on est ici, ben, nous avons envie de tout continuer, positive comme eux.”
RN14: “ Mijn vader. Hij is echt, hoe kan ik het zeggen, hij spreekt altijd de waarheid, hij weet heel veel,
hij leert mij constant dingen, allez, ik wil echt een man zoals hem. Hij is lief, hij is cool, ja dat
eigenlijk.. ik kan niet meer woorden zeggen, ik houd teveel van mijn vader. [..] Iedereen respecteert
hem en ik respecteer hem ook heel veel”.
RN12: “Mijn moeder, ze is, enfin, ik ben ook zoals haar. Ze was ook dik, niet goed in haar vel, ze was
ook ziek zoals mij. En nu is ze heel goed, ze is getrouwd met mijn vader, heeft kinderen, we leven heel
goed, ze werkt, dan zou ik graag zoals mijn moeder zijn, zoals haar leven […]. Als ze iets niet leuk
vindt van een persoon, dan zegt ze dat direct en ik niet. Ik ben verlegen, ik durf niet met een persoon
praten. Ik zou ook graag zo zijn.”
RF4: “Devenir comme mon grand frère (bokser), champion, un peu partout.”
RN7: “ Met mijn ma praat ik niet over zo een dingen. Maar met mijn zus wel, die is 21 en die heeft veel
meegemaakt […] omdat ik een grote liefde heb voor haar, het is mijn zus en dat maakt dan sowieso dat
als ze iets zegt dat ik dat automatisch een beetje ga aanvaarden. En ook respect, omdat ik haar
respecteer, als ze iets zegt is dat meestal wel gewoon waar, dan is dat niet zomaar iets.”
RN11: “Een idool? Mijn opa. Hij is altijd met ons, altijd met de familie, altijd helpen en als er een
probleem is; altijd oplossen. Hij geeft goede raad, altijd, mijn opa...”
RN15:” [..] Van toen ik klein was wist ik als dat hij [opa] mijn grote voorbeeld was. Ik keek altijd naar
mijn opa, hij is echt mijn voorbeeld. […]. Hij heeft mij eigenlijk gezegd hoe het leven begint en
meegenomen en getoond hoe het leven is. […]. Hij is met niets begonnen en geëindigd met een groot
bedrijf.”
15Bovendien, maakt het gevoel dat hun ouders en andere belangrijke personen trots zijn op wie ze zijn,
jongeren blij.
RN12: “Ze [ouders] zeggen me dat ze fier op me zijn, mijn moeder zegt me dat. Als ze me ziet zegt ze
dat ik goed moet werken op school, want mijn broer is helemaal anders; hij werkt niet op school, hij
doet niets en als ze mij dan ziet dan zegt ze ‘ik ben fier op u’ en ‘je maakt me fier’, en ja, daar wordt ik
blij van.”
Soms zijn ouders wel krachtige representaties van een ideaal, zonder dat de jongere echt een hechte of
goede band met de ouders heeft, of ze regelmatig ziet.
RF13: “Non je n’ai pas d’exemple… Mon père de temps en temps, parce qu’il fait cuisine aussi. C’est
de la que j’ai envie de le faire. Alors, j’aimerai bien être une cuisinier quand même. Parce que j’aime
bien comment il cuisine etc. Sa façon de réfléchir etc. Enfin j’ai hérité des fois aussi de sa façon de
penser etc.”
RF9: “J’aime bien leur façon (de politie) de faire. Surtout dans les films. Et mon papa était policier. […]
il travaillait à la sécurité de l’état. J’ai toujours vécue là dedans.”
Jongeren met een beperkt sociaal netwerk verwijzen dan naar de persoon die het dichtst bij hen staat,
zoals hun lief of hun beste vriend of vriendin.
RF3: “Je me sens bien avec lui [vriendje]. Même si’l y a des problèmes , même s’il ne sait pas faire
grande choses, il me soutient moralement. C’est déjà ça quoi. […] il me donne de sourire, c’est déjà ça
quoi. […] C’est une source de bonheure que j’ai en lui, quoi.”
RF9: “Ma meilleure amie […] parce qu’elle a toujours le mots qu’il faut. Ben, quand j’ai vraiment pas
envie de parler, ben, avec elle je vais le faire parce que je sais qu’elle va me comprendre.”
RF8: “Ben mon copain. […] quand j’ai des problèmes ou je me sens pas bien, je l’appelle et je vide
mon cœur. Je parle qu’avec lui. … seulement à lui.”
RN7: “Ja, ik heb dat op verschillende vlakken. Op mijn gekke vlak, heb ik zo een vriendin die kleiner is
dan mij, ze is 15 en is echt een gekke. Zij is een beetje mijn inspiratie, ik lach veel met haar [...].”
Daarnaast zijn er jongeren die wel rolmodellen hebben, maar deze liever zo niet benoemen. Ze willen
geen kopie zijn van een ander.
RF12: “Non, il n’y a personne apart de mon père qui me dit quoi faire, qui me donne des bons conseils.
[…] je suis une personne apart des autres, je ne suis pas une photocopie, quoi. Je suis né comme tout le
monde, mais je n’évolue pas comme tout le monde. Il n’ya personne qui veux ressembler, enfin il y en
a, mais pas moi quoi.”
RN13: “Ik ben wie ik ben gewoon, ik ben zo geboren en ga zo verder, [..] ik ben goed zo, ik wil niet
veranderen [..]”.
16Andere genoemde rolmodellen zijn mensen die ouder zijn en hun levenservaring in de schaal kunnen
leggen.
RF5: “Il m’a donné beaucoup d’esprit, beaucoup de choses, il est d’ailleurs, il a beaucoup de
connaissance, c’est un prof d’histoire. Il a beauccoup de connaissance, c’est quelqu’un qui est très
intelligent […] voilà c’est grâce à lui que j’ai envie de rester en Belgique, c’est lui qui a donné le
courage, le plus fort que tout le monde.”
Ook sommige leerkrachten geven jongeren een sterk gevoel over zichzelf. Verschillende jongeren
gaven aan een goede verstandhouding met hun leerkrachten te hebben.
RF10: “Pour moi, tout les professeurs sont important, ce sont les meilleurs amis pour réussir. Si on se
montre respectueux au prof, il peut être plus que un bon ami et il veut votre réussite si on montre qu’on
est bien éduqué. Ben ils aiment ça parce qu’ils ont réussi leur vie […] mais ils aiment les jeunes, ça leur
fait plaisir de voir les jeunes réussir.”
I: “Quel sont les choses qui te rend fort mentalement?”
RF7: “A l’école aussi. Quand je parle avec eux, les conseils des profs quand je parle avec eux.”
RF7: “Moi, je travaille en bois. Parfois, des choses que les autres ne savent pas. On doit monter dans le
toit, des choses que des autres ne peuvent pas faire, des trucs comme ça.”
RN9: “Als ik bezig ben en iemand [de leerkracht] zegt: ‘Die jongen is echt een goede werker, altijd
aanwezig, op tijd, rustig’.”
RN5: “Het is een leuke school. We zijn met leerkrachten en leerlingen, er is wel een grens, maar je kunt
er toch mee lachen. Dat [leerkrachten] blijven ook mensen, ze zijn ook jong geweest.”
RN10: “ Met deze twee [leerkrachten], ik weet niet, maar ik wordt blij van alletwee. Omdat, als je een
probleem hebt, hoofdpijn of boos, dan vragen zij waarom. Ik zeg dat niet tegen anderen, alleen tegen
deze twee.”
RN15: “Dus in eerste deel mijn ouders en als het echt iets is, de leerkracht of een goede vriend van mij.”
Een respondente maakt een onderscheid tussen haar leerkrachten en haar stagebegeleidster. De eerste
zijn er om iets aan te leren, de tweede denkt na over wat ze kunnen realiseren.
RF2: “Ce que je peux dire [over haar stagebegeleidster] elle est sympa. C’est quelqu’un de gentil, qui a
un grand cœur. Elle sourit tout le temps. Elle s’énerve pas du tout. Ca va moi, je l’aime bien. Ca change,
il n’y a pas tout le monde qui sourit, vous voyer?”
RF14: “C’est pas pareil, les profs, c’est ceux qui nous apprennent quoi je veux dire. Quoi nou devons
plus tard dans la vie, c’est eux qui nous apprennent un métier de plus tard. L’éduc, elle pense à ce que
tous qu’on peut réussir, tout ce qu’il déroule bien, sans de bagguarre et des suscitations et tout.”
RF14: “Un bon educ. C’est quelqu’un qui sait régler les conflits qui sait écouter qui sait comprendre si
telle personne, j’ai telle chose, elle soit là pour écouter, elle essaie de comprendre et tout, c’est déjà
beaucoup.”
17Jongeren benoemen zelden bekende figuren als rolmodel. Enkele jongeren halen een zanger een
sportbekendheid, of een politiek leider aan.
RF9: “Je ne sais pas expliquer le genre de musique, mais ça parle aussi de la société et euhm quand on
écoute, on voit bien que le monde ce n’est pas des cacahouètes, quoi.”
RN6: Alistair Overeem, ik ben fan en vind dat hij goed is. [..] Hij is gespierd [..] zo iets wil ik ook
krijgen [..]. Dus eigenlijk heb ik toch een doel.”.
RF10: “Il faut s’interesser aux gens qui ont réalisé des grands choses, comme Gandhi qui est partie en
Afrique du Sud et qui était aus pays asiatique, voilà d’origine Hindou. Il est partie en Afrique, il n’a pas
peure de la différence, il a fait ses études là bas et revenu, puis par pas de laisser un gout de sang il a
passé Inde à l’indépendence. C’est tout simplement magnifique, on se dit pourquoi, nous les gens ,
parce qu’on est l’avenir de demain.”
Er is misschien wel bewondering voor bepaalde beroemdheden, maar ze hebben geen impact op de
ontwikkeling van jongeren want ze leren hen niets.
RF12: “Mais ça ne veut pas forcément dire que je veux leurs ressembler. P.e. pour la musique il y a des
personnes que j’admire, des musiciens et tout ça. […] sinon ça n’a pas d’impact sur moi… sur mon
évolution.”
RF12: “Parce que c’est [de muziek] distractive… ce n’est pas comment dire? Ça nous enseigne pas,
quoi.”
Enkele jongeren halen aan dat ze vrienden niet als rolmodellen beschouwen. Vrienden bevinden zich
immers op hetzelfde niveau, in hetzelfde stadium, waardoor ze van hen niet veel kunnen leren, tenzij
de vrienden ouder zijn.
RF12: “On prend exemple sur des personnes plus âgées, parce qu’eux ils ont vécu. On voit ce que ça
donne. Tandis ceux de notre âge ils sont dans le même milieu que nous. Ou ils sont mieux que nous ou
ils sont moins bien que nous ou pareil que nous. S’ils sont mieux que nous c’est qu’ils ont fait mieux.
C’est ils ont pris exemple sur des personnes mieux que nous.”
RF7: “Je me sens grand, parce que depuis, quand je traine dans la rue, 12 ans. Comme ma taille est plus
grand, je vais avec des gens de 17 ans. J’ai leur mentalité, quoi. Quand je vois des autres de mon âge,
parfois je rigles avec eux.”
Een respondent had het gevoel zelf weinig over te kunnen brengen waar anderen iets aan hebben,
gezien zijn beperkte levenservaring.
RN15: “Echt gewoon iets overbrengen, nee niet echt. Een keer dat ik misschien ervaring heb in iets, ja,
kan ik dat, maar nu nog niet.”
Zelf rolmodel zijn, bleek ook een belangrijke motivatie om goede keuzes te maken om op de ‘goede
weg’ te blijven. Zo worden jongeren soms ook door hun jongere siblings of door peers als voorbeeld
gezien.
I: “Comment donnent-t-ils [zijn ouders] un bon sentiment envers toi?”
RF7: “Mes parents ils comptent sur moi. Tu es le plus grand dans la maison, donc, voilà, il y a des petits
frères, on va sortir. Je dois préparer à manger, quoi, des trucs comme ça.”
18RF7: “C’est une génération 2013, quand moi je fume et je vois des autres fument, j’arrète, je suis
nerveux quand je vois des petits de 12 ans fumer, je les conseille de ne pas fumer, parce que tu va
devenir comme moi.”
RF10: “Etre à l’écoute de ses frères et sœurs et être une bonne exemple. Moi je préfère être le sport, ou
passer la bib […] plustôt que fumer avec des amis etc. et puis mes petits frères et seuores, ils vont me
regarder: ah lui il fais comme ça, moi je fais comme ça après. […] Si je donne un mauvais exemple ça
peut coûter chère.”
RF10: “Je suis le plus grand, j’ai une plus grande responsabilité et donc c’est pour ça que je prie. Et
toute la responsabilité elle repousse sur moi. Surtout pour réussir dans la vie.”
RN8: “Ik heb ook veel allez, ik heb veel ‘responsibiliteit’.., verantwoordelijkheid [in de kerk], want er
zijn sommige jongeren die zich aan mij, allez, die kijken op naar mij.”
RN6: “Er zijn veel leeftijdsgenoten in mijn klas die vragen welke [fitness]oefeningen ik doe en wat zij
moeten doen. […].
I: Dus jij bent voor anderen een rolmodel?
RN6: “Ik weet niet, ik wil mezelf niet verheffen, maar, ik heb toch een beetje het gevoel.. misschien.”
Er zijn tot slot ook enkele jongeren die aangaven dat God of de Profeet een belangrijke inspiratie
vormt voor hoe zij in het leven willen staan.
RN7: “En als ik kijk naar geloof is dat onze profeet, dan kijk ik naar hem. Hij heeft mooie dingen in zijn
leven meegemaakt, dat is heel inspirerend om een goede mens te zijn. ”
RN8: “Ten eerste God, en ten tweede de mensen in de wereld die ik zie, zoals mijn moeder”. […] Dat is
een goede vrouw, ik heb veel van haar. […]. Ze gaat altijd helpen, plus ze is priester, en als ik vragen
heb, kan ik deze aan haar vragen.”
2.1.4 Cultuur als krachtbron
Verschillende jongeren benoemen cultuur, of hun culturele achtergrond en roots als een essentieel
merkteken voor ‘wie’ ze zijn. Dit belang werd enkel benoemd door jongeren met verschillende
(etnische-)culturele achtergronden en niet door jongeren met een Belgo-Belgische achtergrond.
Cultuur vormt dan een bron van ‘repères’ ofmerktekens voor ‘wie’ hij is in relatie met zijn
voorouders.
I: “Quels repères [informant heeft zonet gesproken over repères in de cultuur]?”
RF10: “Moi, je suis d’origine arabe, je sais maintenant. Je sais maintenant, je ne suis pas seulement
maroccain, je sais mes antécédents, ils sont d’origine iraquien, palistinien, après on voit les histoires, ça
c’est mon père qui m’a appris ça […] et après on se rend compte que c’est très important qu’on cree une
déscendente.”
19Ook het belang van de cultuur van hun ‘thuisland’ komt aan bod. Daarmee doelen zij op het
geboorteland van hun ouders of grootouders. Kennis hebben van ‘waar men vandaan komt’, en deze
culturele tradities eigen maken, vormt een belangrijk doel.
RF3: “J’ai choisis la culture [op de kaartjes], parce que je suis d’origine Africaine, moi, je suis de RDC.
La façon on éduque les enfants en Afrique, c’est pas le même chose en Europe. Ma culture et la culture
de ma mère ce sont deux trucs différents, mais je n’oublie pas pour ça que j’ai aussi la culture Africaine
et je trouve que c’est important de savoir d’où on vient, d’où mes parents sont.”
Sommige jongeren willen hun cultuur niet slechts oppervlakkig kennen, maar willen zich steeds verder
verdiepen in de verschillende facetten ervan.
RN8: “Perfect, echt perfect weten wat je moet doen tijdens onze tradities. Ik ken bijvoorbeeld enkel de
dingen tijdens de trouwfeesten, dus goed je tradities kennen, voilà. […] Als er zeven niveaus zijn van de
cultuur, denk ik dat ik tussen het derde en vierde niveau ben van kennis van cultuur.”
Andere jongeren beklemtonen dat de mix van de cultuur van vader en de cultuur van moeder, een
nieuwe (eigen) cultuur wordt.
RF13: “Ma mère est Belge et mon père Tunisien. Chacun a ses manières de faire quoi. Mon père et ma
mère n’ont pas la même façon de faire des choses. […] Parce que j’apprends des choses de ma mère et
de mon père. Il faut mélanger et plus tard, ça sera moi qui va éduquer mes enfants, enfin j’espère. C’est
moi qui va leur enseigner des choses que j’ai appris de ma mère et de mon père pour que ça soit un peu
notre propre culture.”
Daarnaast kan een gelijkaardige cultuur tevens ertoe bijdragen dat jongeren zich met elkaar verbonden
voelen.
RN5: “De meesten komen uit mijn cultuur, dus we hebben dezelfde ideeën en dezelfde manier van
denken”.
2.1.5 Religie als krachtbron
Voor vele jongeren is religie en geloof een belangrijk aspect in hun leven. Sommigen stellen dat het de
basis van hun leven vormt en alle andere aspecten omvat.
RN4: “Mijn geloof neemt dat allemaal in één: sociaal; vrienden; lief.. dus staat geloof helemaal bovenaan,
en de anderen daaronder. Daar [geloof] hoort eigenlijk alles bij.”
RF6: “Ben, il faut. Tout le monde a une réligion et il ne faut pas oublier. La réligion, même quand on
pense à l’école, au boulot, à la famille, tout. Il ne faut pas oublier la réligion”.
Voor sommigen gaat het geloof niet alleen over het geloof, het gebed en de boodschap, maar ook
elkaar ontmoeten, samen zingen en dansen. De kerk is een plek waar ze vaak vertoeven.
RF3: “On passe des bons moments ensemble et pas que la religion. […] on a des autres jeunes, on
chante, on danse, on fait tout es activités ensemble, ça j’aime bien. Ça joue un très grand rôle dans ma
vie.”
20RN8: “ [..] Eigenlijk ben ik altijd in de kerk, als ik niet op school ben, ben ik in de kerk, en als ik niet in
de kerk ben, ben ik thuis.”
Religie impliceert voor verschillende jongeren het zelf praktiseren, dit uit zich onder andere in het
deelnemen aan religieuze rituelen en feesten.
RF7: “On prie, la prière du Coran, le ramadan, la fête”.
RF5: “Je ne suis pas très pratiquant, mais je n’arrive pas prier cinq fois par jour; mais en avant c’est
moins. […] je pratique le Ramadan et je vais à la mosque.”
Religie verwijst ook naar de normen en waarden, de manier waarop jongeren zich moeten gedragen in
concrete levenssituaties.
RF10: “Ca c’est très important. Le fait que c’est comme mes ressources, mes repères. Je veux dire, quand
j’ai mal dans la vie, dans ce monde, je sais au-delà univers, en dehors la planète, je sais qu’il y’ a un Dieu,
on qui je peux concerter. Et aussi une bonne conduite de vie. Pour le comportement, de savoir me
comporter humain, savoir le distinction entre le mal et le bien. Ca m’apprend beaucoup de choses.”
I: “Quels sont les choses qui font partie de la vie quotidienne qui sont lié avec ta réligion?”
RF6: “P.e. je vois quelqu’un de ma classe qui je ne vois pas beaucoup: il fait tomber un billet de 5 euros
et il y’ a un amis avec moi qui dit: on va le prendre. Je dis: mais non […] Ça a ce fait.”
RF13: “C’est aussi une manière de vivre, p.e. quand on fait quelque chose dans la religion c’est comme
ça. Il vaut mieux.”
RN4: “ God wil niet dat je slecht doet, hij wil niet dat je iemand anders beoordeelt, want je weet dat niet,
Hij weet het, wij niet, dus zwijg maar. Dus ik zeg [tegen vriendinnen]: ‘ ik wil niet dat je punten verliest’.
En dan begrijpen ze dat en bedenken zich.”
Het geloof is voor vele jongeren nauw verbonden met hun familie. Het maakt deel uit van de
opvoeding die zij van thuis uit meekrijgen. Ouders zijn daarbij een voorbeeld over hoe jongeren
gelovig in het leven kunnen of moeten staan.
RF12: “C’est encore mon père qui m’a encouragé pour la réligion et les personnes qui m’entourent
aussi. On m’a imposé… enfin je suis venu avec… mais même si on ne me l’a pas imposé, j’en suis
fière.”
RN13: “Ik ben moslima, maar ik draag geen hoofddoek en ik ga dat ook niet dragen. Ik heb dat ook niet
graag. Mijn mama draagt dat bijvoorbeeld ook niet en mijn zussen ook niet. We zijn niet zo strikt met
hoofddoeken.”
RF7: “ Ceux [ouders] qui m’on appris ma réligion, quoi.”
RF11: “Ils [de ouders] veulent por nous le bien. Ils sont éduqués dans la réligion et mes frères aussi. Ils
sont poussés dans la réligion. […] c’est obligé [naar de Moskee gaan], mes frères ils y vont et mes
parents aussi. Je suis dans leurs exemple. L’habitude voilà c’est je prends exemple de mes parents et
mes frères. C’est pas que vraiment j’adore ou quoi.”
21You can also read
